Ffridd (sydd hefyd yn cael ei galw’n goed cae) yw tir ar ochr y cwm sydd heb ei drin, y parth rhwng defeidiogau’r ucheldir (sydd yn aml yn blanigfeydd conwydd heddiw) a gwaelod y cwm. Yn RhCT gellir disgrifio’r ffridd drwy ddweud ei bod yn frithwaith cymhleth o weundir, rhedyn, glaswelltir asidig, coetir, sborion glo a phorfa rhos ddwrlawn. Felly mewn llawer rhan o RhCT mae ffridd yn ddisgrifiad o’r dirwedd ac yn derm cyffredinol am frithweithiau cynefin cymhleth.  Mae’n nodwedd bwysig a nodweddiadol yng nghymoedd y de, yn ffurfio brithweithiau di-dor o gynefinoedd lled-naturiol ar hyd y dyffrynnoedd. Ffridd yw’r hyn sy’n tynnu ynghyd gymaint o’r fioamrywiaeth sydd yn RhCT. 

 

Mae disgrifiadau o’r gwahanol gynefinoedd sy’n rhan o ffriddoedd wedi’u cynnwys dan enwau’r cynefinoedd hynny ar dudalennau eraill y PNL, ond rhedyn yw’r eithriad. Mae llethrau rhedyn yn elfen bwysig yn y ffridd a hefyd yn digwydd fel cynefinoedd ar wahân, lle maent yn aml yn ategu is-haen o laswelltir asidig a gweundir. 

 

Mae llethrau rhedyn y ffridd yn bwysig iawn ar gyfer amrywiaeth fawr o rywogaethau. Mae’r safleoedd hyn yn gynefin yn aml i glychau’r gog ac yn tynnu’r llygad â’u lliwiau glas ysgafn ym mis Mai. Mae llethrau heulog cysgodol â chyfoeth o fioledau yn gynefin pwysig i löyn byw y fritheg. Mae’r fritheg berlog fach a’r fritheg werdd yn cael eu cysylltu’n benodol â rhedyndir cyfoethog ei rywogaethau.  Yn y gorffennol, cafwyd adroddiadau am weld y fritheg frown, y glöyn prinnaf yng Nghymru, sydd i’w gael ar un safle yn unig bellach, yn ôl pob tebyg, ym Mro Morgannwg. Mae llethrau rhedyn y ffridd yn gynefin cyfoethog hefyd i ymlusgiaid, yn cynnal poblogaethau eithriadol o’r neidr ddefaid, y fadfall a’r wiber. Mae’r brithweithiau cynefin yn ddelfrydol i boblogaethau nythu o bwysigrwydd rhanbarthol sy’n cynnwys corhedydd y waun, corhedydd y coed a chlochdar y cerrig ac mae nifer o diriogaethau’r gog sy’n weddill yn dibynnu ar ffriddoedd. 

 

Y ffridd yw un o drysorau bioamrywiaeth cymoedd y de, cynefin neilltuol ac amrywiol dros ben sydd heb gael y sylw y mae’n ei haeddu gan sefydliadau gwarchod natur. Mae’r ffridd yn agored iawn i’r perygl o danau glaswellt ac mae’n cael ei bygwth gan gynlluniau plannu coed.  Nid yw cymhlethdod ac amrywiaeth y safleoedd hyn yn cael eu deall na’u gwerthfawrogi’n ddigonol gan amlaf.  Lle nad oes pori, a lle nad yw tân wedi eu difrodi, mae nifer o ardaloedd lle mae cynefinoedd ffridd wedi troi’n ardaloedd o brysgwydd a choetir eilaidd. Pori dwysedd isel ar gyfer cadwraeth yw’r prif ddull o helpu i gadw’r ffridd agored, i reoli rhedyn rhag iddynt ddod yn brif rywogaeth, ac i atal tanau glaswellt.