Mae Gwarchodfa Natur Leol Glyncornel yn frithwaith cymysg o fathau coetir, ac mae’n arbennig o bwysig oherwydd presenoldeb coed derw’r ucheldir, coedlannau o hen goed cyll a choetir gwern. Roedd wedi goroesi’r chwyldro diwydiannol ar dir cartref rheolwr y gwaith glo ond, yn yr un modd â choetiroedd yng ngweddill Cwm Rhondda, cafodd ei phori’n drwm. Mae wedi cael ei gwarchod ers talwm fel Safle o Ddiddordeb Gwyddonol Arbennig a Gwarchodfa Natur Leol.

​

Pan oedd yn cael ei phori, gan adael is-haen o ddim ond ychydig o brysgwydd o dan y coed derw a gwern, roedd gwarchodfa Glyncornel yn gartref i’r triawd arferol o adar cân yng nghoetiroedd Cymru, y brenin gwargrych bronddu, y tingoch a thelor y coed. Roedd yr adar hyn yn bwydo ar y llawr ac felly’n hoffi’r tir moel ac agored. Gwelwyd bod pori coetir gan ddefaid, a oedd gynt yn cael ei ystyried yn groes i reolaeth dda ar goetiroedd, yn arfer addas ar gyfer y rhywogaethau hyn. Fodd bynnag, mae niferoedd y tair rhywogaeth hyn, a’r safleoedd lle maent i’w cael, wedi gostwng yn sylweddol yn RhCT. Mae’n bosibl bod y dirywiad yn ganlyniad i ryw raddau i newidiadau amgylcheddol ar eu llwybrau mudo neu eu tiroedd gaeafu yn Affrica, ond mae hefyd yn ganlyniad i golli tir agored yn ein coetiroedd.

​

Felly mae hwn yn gyfyng-gyngor cyffredin wrth reoli coetir. O ganlyniad i gau da byw allan o warchodfa Glyncornel, cafwyd adfywio naturiol helaeth ac mae is-haen gymhleth o brysgwydd wedi datblygu. Mae’r nodweddion coetir, a oedd yn rheswm dros ei ddynodi’n SoDdGA, mewn cyflwr ffafriol. Mae’r ffawna adar wedi ymateb hefyd, ac mae rhan helaeth o’r coetir bellach yn cynnal cymysgedd o rywogaethau adar sy’n fwy nodweddiadol o goetir yr iseldir, gyda phoblogaethau nythu mawr o rywogaethau fel y fwyalch, y robin goch, y siff-siaff a’r telor penddu. Fodd bynnag, er bod teloriaid y coed wedi dal eu tir yn y rhannau mwy serth lle mae’r haen isaf yn agored o hyd, nid yw’r brenin gwargrych bronddu na’r tingoch yn nythu yma bellach. Mae hyn yn dangos pa mor anodd yw cydbwyso buddiannau gwahanol gynefinoedd a rhywogaethau wrth wneud penderfyniadau ar reoli tir. Mae’r camau i gau da byw allan o goetiroedd er mwyn hybu adfywio naturiol wedi llwyddo ond, mewn coedwigoedd ar dir uwch, mae’r newid hwn yn anfanteisiol i nifer o rywogaethau allweddol. Felly mae’n bosibl y dylid ystyried parhau (neu adfer) y dull o reoli coetiroedd yr ucheldir drwy bori cydnaws ar ddwysedd isel gan dda byw. Mae hon yn enghraifft glasurol o’r ffordd y mae profiad, ac edrych i’r tymor hir, yn gallu newid a dylanwadu ar ein dealltwriaeth o gynefinoedd a dulliau rheoli cynefinoedd. Po fwyaf y byddwn yn dod i ddeall pwysigrwydd ecolegol y cynefinoedd a’r rhyngweithio gan rywogaethau, gorau yn y byd fydd ein penderfyniadau ar reoli.